Nofunksional talablar: QA muhandislari uchun nega muhim?

Ko‘pchilik dasturiy ta’minot loyihalarida asosiy e’tibor funksional talablarga qaratiladi — ya’ni, foydalanuvchi nima qila oladi, tugmalar qanday ishlashi kerak, yoki tizim qanday javob qaytaradi. Biroq, nofunksional talablar ham xuddi shuncha muhim, ayniqsa QA muhandislari uchun.

Nofunksional talablar nima?

Nofunksional talablar – bu tizim qanday ishlashi kerakligini belgilaydigan talablar. Ular quyidagi sohalarni qamrab oladi:

• Ishlash tezligi (performance)
• Barqarorlik (stability)
• Xavfsizlik (security)
• Kengaytirilish (scalability)
• Qulaylik (usability)
• Moslik (compatibility)

Masalan, sayt 3 soniyadan tezroq ochilishi kerak, yoki bir vaqtning o‘zida 10 000 foydalanuvchiga xizmat ko‘rsata olishi kerak bo‘lsa — bu nofunksional talab hisoblanadi.

Bu talablar qachon aniqlanishi kerak?

Nofunksional talablar dasturlash ishlari boshlanishidan oldin aniqlanishi shart. Agar ular ishlab chiqarish (production) bosqichiga yaqin vaqtda yoki foydalanuvchiga chiqarilishidan oldin aniqlansa, bu juda kech bo‘ladi. Bunday holatda tizimni o‘zgartirish qiyin, hatto ba’zan imkonsiz bo‘lib qoladi.

Shuning uchun bu talablarni erta belgilash — sifatli va foydalanuvchi uchun qulay mahsulot yaratishning asosi hisoblanadi.

Kim aniqlashi kerak?

Nofunksional talablar texnik masala bo‘lib tuyulsa-da, ularni faqat dasturchilar emas, product managerlar (mahsulot menejerlari) aniqlashi va hujjatlashtirishi kerak. Chunki bu talablar mahsulotning foydalanuvchiga qanday ko‘rinishi va qanday tajriba berishini belgilaydi.

Product managerlar biznes ehtiyojlari asosida:

• Sayt tez yuklanishi kerakmi?
• Qancha foydalanuvchi bir vaqtning o‘zida tizimdan foydalanadi?
• Tizim qanday qurilmalarda ishlashi kerak?
• Qanday xavfsizlik choralari bo‘lishi kerak?

kabi savollarga javob berish orqali nofunksional talablarni shakllantiradi.

QA muhandislar uchun nega muhim?

• Haqiqiy muammolarni oldini olish
  Tizim funksional bo‘lsa ham, sekin ishlasa yoki nosoz bo‘lsa — foydalanuvchilar undan foydalanmaydi. QA muhandislar ana shu xavflarni oldindan aniqlab, ishlab chiquvchilarga yetkazishi kerak.
• Testlar ko‘lamini kengaytirish
  QA’ning faqat “bu tugma ishlayaptimi?” degan savolga emas, balki “bu tizim yuklamaga bardosh beradimi?” degan savolga ham javobi bo‘lishi kerak.
• Xatoliklarning oldini olish
  Nofunksional talablar inobatga olinmasa, ishlab chiqarish bosqichida tizim ishdan chiqishi mumkin. Bunday xatoliklar brendga ham zarar yetkazadi.
• Foydalanuvchi tajribasiga ta’siri
  Foydalanuvchi uchun mahsulot faqat “ishlashi” emas, balki tez, qulay, xavfsiz bo‘lishi ham muhim. QA muhandislar aynan shularni test qiladi.

Xulosa

QA muhandislar nafaqat “nima ishlashi kerak”, balki “bu qanday ishlashi kerak” degan savollarga ham e’tibor qaratishi kerak. Nofunksional talablar erta aniqlanishi, product managerlar tomonidan hujjatlashtirilishi va test jarayonlarining ajralmas qismiga aylanishi kerak. Ana shunda sifatli, barqaror va foydalanuvchiga yoqadigan mahsulot yaratish mumkin bo‘ladi.